Reşat Nuri Güntekin, Cumhuriyet dönemi Türk romancıları arasında, eserleri en çok basılan ve okunan yazarlarımızdan biri olduğu halde, hâlâ onun bütün cepheleriyle incelendiğini söylemek mümkün değildir. Reşat Nuri üzerine gerek akademisyenler tarafından gerekse de akademisyen olmayan araştırmacılar tarafından yapılmış değerli çalışmalar vardır. Bunların önemli bir kısmına araştırmamızın bibliyografyasında yer verilmiştir.
Bugüne kadar, Reşat Nuri’nin romanlarındaki sosyal tenkit unsurlarının bir bütün olarak çalışılmamış olması bizi böyle bir araştırma yapmağa iten en önemli faktör olmuştur. Araştırmanın başlığından da anlaşılacağı üzere burda Reşat Nuri’nin romanları bir bütün olarak tahlil edilmemiş, romanlar, sadece içerdikleri sosyal tenkit unsurları açısından ele alınmıştır. Araştırmada, yazarın mevcut on dokuz romanı esas alınmıştır. Bazı kaynaklarda, Reşat Nuri’ye ait bir de tefrika romandan söz edilir.
Sözkonusu roman, Rusya’nın eski Çekoslavakya üzerindeki emellerini konu alan “Ripka İfşa Ediyor, Ismarlama İhtilal” adını taşımaktadır. Ancak, Ulus gazetesinde 10 Nisan 1949 – 14 Mayıs 1949 tarihleri arasında tefrika edilen bu roman, telif değil çeviri bir roman olduğu için araştırmaya dahil edilmemiştir. Çalışmamıza esas olan romanların hangi yayınevi tarafından yayınlandıkları, kaçıncı baskı oldukları ve baskı tarihleri dipnotlarda değil sadece bibliyografyada belirtilmiştir.
Başlangıçta, müstakil olarak her romandaki sosyal tenkit unsurlarını tespit edip bunları kendi içinde tahlil etme yoluna gittiğimiz halde, bazı hocalarımızın tavsiyeleri üzerine bundan vazgeçilerek yazarın bütün romanlarındaki sosyal tenkitler belli başlıklar altında toplanarak tematik bir inceleme yapılmıştır. İnceleme esnasında detaylarını veremediğimiz bazı meselelerin daha anlamlı ve anlaşılır olması için her romanın bir bütün olarak özeti çıkarılmış ve bu özetler çalışmamızın sonuna eklenmiştir.
Bu çalışmada, aslında sosyal gerçekçi roman ekolüne mensup olmayan Reşat Nuri’nin sosyal ve siyasal gerçekleri edebiyatın imkanlarından yararlanarak ne kadar ustalıkla ortaya koyduğu görülebilir. Reşat Nuri üzerinde yapılmış araştırmalara ve dolayısıyla Türk Edebiyatı araştırmalarına bu çalışma ile bir parça katkıda bulunabilirsek kendimizi mutlu sayacağız.